Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2014

Βραβεύσεις Αριστούχων

Ο Σύλλογος μας στην καθιερωμένη του εκδήλωση "Βραβεύσεις Αριστούχων" βράβευσε συνολικά 117 διακριθέντες μαθητές Σαρακατσάνικης καταγωγής που διακρίθηκαν κατά την σχολική περίοδο 2012-2013 καθώς και εκείνους που εισήχθησαν σε σχολές της Ανωτάτης Εκπαίδευσης.
Η ειδική τελετή έλαβε χώρα στην αίθουσα του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Ροδόπης στις 27-12-2013. Παρεβρέθησαν οι βραβευόμενοι μαθητές, γονείς τους καθώς και συγγενείς και φίλοι των μαθητών. Την τελετή τίμησαν μεταξύ άλλων, η πρόεδρος ΔΚΕΠΠΑΚ κ. Νατάσα Λιβεριάδου, η πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Κομοτηνής, κ. Σοφία Μενεσελίδου,
εκπρόσωπος της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής, εκπρόσωποι των τοπικών αρχών, ο ιερέας της ενορίας Αγ, Γεωργίου π. Σταύρος Σπορίκης καθώς και διατελέσαντες πρόεδροι του Συλλόγου μας.
 

 
 
 

 


 
 
 Στα πλαίσια της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε ομιλία με θέμα "Οι Σαρακατσάνοι στην σύγχρονη εποχή" από τον Δήμαρχο Κομοτηναίων κ. Γεώργιο Πετρίδη στον οποίο ο Σύλλογος μας απένειμε τιμητική πλακέτα.

 Ιδιαίτερες ήταν οι στιγμές των απονομών των βραβείων στους 117 συνολικά μαθητές γυμνασίου και λυκείου, στιγμές χαράς, περηφάνιας και συγκίνησης για τους οικείους τους.

Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον πρόεδρο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Ροδόπης κ. Νίκο Αγγελίδη για την παραχώρηση της αίθουσας.
Η ομιλία του κ Πετρίδη:
 "Οι Σαρακατσάνοι στην σύγχρονη εποχή"

         Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι. Η σημερινή εκδήλωση έχει μια ιδιαίτερα ξεχωριστή σημασία για μένα. Πρώτ’ απ’ όλα, γιατί ως Δήμαρχος αυτής της πόλης παρευρίσκομαι στην τελετή βράβευσης νεαρών συνδημοτών μας, που εισήχθησαν στα Ανώτερα και Ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας. Νέα παιδιά, που με την περηφάνια της καταγωγής τους, Κομοτηναίοι και Σαρακατσάνοι ταυτόχρονα,  δικαίωσαν τις προσδοκίες των γονιών τους και θέτουν τα πρώτα γερά θεμέλια για μια λαμπρή πνευματική και ακαδημαϊκή σταδιοδρομία.
Και κατά δεύτερον, επειδή το Διοικητικό Συμβούλιο των εν Θράκη διαβιούντων Σαρακατσαναίων, με επέλεξε ως κεντρικό ομιλητή της αποψινής βραδιάς. Μου ζήτησε, δηλαδή, να’ μαι αυτός που θα σκιαγραφήσει σε αδρές γραμμές την παρουσία των Σαρακατσάνων στον ιστορικό χρόνο. Από την πανάρχαιη πρώτη στιγμή της παρουσίας τους σ’ αυτόν τον τόπο μέχρι και τις μέρες μας.
            Μεγάλη η ευθύνη, οφείλω να ομολογήσω. Και – κυρίως – άκρως γοητευτικό και συναρπαστικό το ταξίδι στο σύμπαν της παράδοσης και της μακραίωνης ιστορίας σας. Ένας Ηπειρώτης και Θρακιώτης, όπως εγώ, με ελάχιστες – έως ανύπαρκτες γνώσεις για την πολιτιστική φυσιογνωμία και τις ιστορικές διαδρομές των Σαρακατσάνων, καλούμαι σήμερα να μιλήσω για σας.
Για την πανάρχαιη Σαρακατσάνικη Ελληνική φυλή, που οι ρίζες της χάνονται στα βάθη των αιώνων. Για τους περήφανους ανθρώπους, που σε πείσμα της σκληροτράχηλης ζωής και των δυσκολιών, που κατά καιρούς κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν, επιβιώσαν και πρόκοψαν.
Και – το σπουδαιότερο – κράτησαν αλώβητη και ακέραιη την συνείδηση της ελληνικής τους καταγωγής. « Δυό βολές Έλληνες » είμαστε, συνηθίζουν να λεν οι Σαρακατσάνοι. «Κατοικούμε σ’ αυτόν τον τόπο από τότε που ο Θεός έφτιαξε τα βουνά και τα ποτάμια», διατείνονται οι γεροντότεροι.
Κι αλήθεια σας το λέω, αυτή η ακράδαντη αίσθηση της πανάρχαιης ρίζας είναι το πιο συγκινητικό στοιχείο, που αποκόμισα από τη σύντομη αυτή έρευνά μου, καθώς προσπαθούσα  να γνωρίσω το ιστορικό γίγνεσθαι των Σαρακατσάνων και να μιλήσω για σας.
Για τους ανθρώπους των βουνών, για τους νομάδες των μετακινήσεων, για τους «καταλαγαρώτερους Έλληνες», όπως έγραφε ο Στέφανος Γρανίτσας. Γι’ αυτούς, που η συνείδηση του ανήκειν στην Ελληνική φυλή και η δωρική τους διάλεκτος αποτέλεσαν τα χαρακτηριστικά εκείνα που γίναν το επίκεντρο της φιλοσοφίας τους. Και τους επέτρεψαν να υπάρχουν αδιάλειπτα στον ιστορικό χρόνο αιώνες τώρα.    
Οι Σαρακατσάνοι, λοιπόν, θεωρούνται από ιστορικούς και ανθρωπολόγους ως ένας από τους αρχαιότερους λαούς της Ευρώπης. Πρόκειται για  αρχαιοελληνικό φύλλο, απογόνους των αρχαίων Ακαρνάνων και Ηπειρωτών. Νομάδες, που στην περιπλάνησή τους, προκειμένου να εντοπίσουν λιβάδια και εύφορες εκτάσεις για τα κοπάδια τους, βρέθηκαν κάποια ιστορική στιγμή και στη Θράκη.
Κινούμενοι από τις οροσειρές της Ροδόπης και  
του Αίμου μέχρι και τους κάμπους των Σερρών και τον Βόσπορο, εγκαταστάθηκαν και ρίζωσαν και στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης,  – κυρίως- στην Ανατολική Ρωμυλία. Οι πλούσιες βοσκήσιμες εκτάσεις του Πύργου, της Βάρνας, της Σωζόπολης, της Μεσημβρίας, τους παρέχουν τις συνθήκες εκείνες, που ήταν απαραίτητες για να επιβιώσουν και να προκόψουν.  
Οι εξελίξεις, όμως, στις γεωστρατηγικές ανακατατάξεις της περιοχής από το 1885 μέχρι το 1922 και τον οριστικό καθορισμό των συνόρων της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Τουρκίας, τους αναγκάζει να χωριστούν και να αποκοπούν μεταξύ τους. Το μεγαλύτερο κομμάτι πέρασε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στη Δυτική Θράκη, ενώ ένα μικρότερο έμεινε στη Βουλγαρία.
            Βλέπετε, η ιστορία συχνά γράφεται χωρίς  να νοιάζεται για τις τύχες των απλών ανθρώπων. Που πρέπει μόνοι τους να μαζέψουν τα κομμάτια τους και ν’ ανασυνθέσουν τη μοίρα τους.
            Οι Σαρακατσάνοι, λοιπόν, της Θράκης, αλλά και της Μακεδονίας, που αυτοπροσδιορίζονται ως «Καθαρογέλληνες», όπως καταγράφει ο Νέστορας Μάτσας, αποτέλεσαν μια ιδιαίτερα σημαντική πηγή αναζωογόνησης της υπαίθρου. Με την εργατικότητά τους και την απαράμιλλη προσήλωσή τους στις αρχές της συνέπειας, του ήθους και της προκοπής, συνέβαλλαν τα μέγιστα στην αναπτυξιακή πορεία της αγροτικής οικονομίας στον τόπο μας.
            Η κάθοδός τους από τις ορεινές περιοχές στις πεδινές, η γεωργική τους εγκατάσταση και η κτηνοτροφική τους ενασχόληση, ακολούθησε μια άκρως επιτυχημένη και ανοδική πορεία. Κι αν συνυπολογίσουμε  την ομαλή ένταξή τους και την αρμονική συνεργασία τους με τις υπάρχουσες κοινότητες, μπορούμε να κατανοήσουμε το μέγεθος της πολύτιμης συμβολής τους στην αναγέννηση της υπαίθρου μας.
 Ήρεμοι άνθρωποι, φιλεργατικοί, επίμονοι και φιλοπρόοδοι, απέφυγαν συνειδητά τις συγκρούσεις και τις προστριβές και κατάφεραν να ενσωματωθούν στη ζωή του κάμπου ειρηνικά και αποτελεσματικά. Χωρίς να εγκαταλείψουν την προσήλωσή τους στις παραδοσιακές τους αρχές, τις προσάρμοσαν στα νέα δεδομένα του αστικού χώρου και πλούτισαν μ’ αυτές το πολιτιστικό γίγνεσθαι της περιοχής μας.
Πάντα, αγαπητοί μου φίλοι, πίστευα ότι το συγκριτικό πλεονέκτημα αυτού του τόπου ήταν η ικανότητα των ανθρώπων του να συνυπάρχουν μέσα από τη διαφορετικότητά τους. Το ότι μπορούν  να σέβονται την κουλτούρα, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα των άλλων, χωρίς να απεμπολούν τις δικές τους αρχές κι αξίες. Και – προπαντός – το ότι έχουν τη δυνατότητα να «συνδιαλέγονται» γόνιμα και δημιουργικά, ανταλλάσσοντας παραδόσεις και γνώσεις αιώνων.
Έτσι, θεωρώ πολύ σημαντικό να επισημάνω σταχυολογικά όλα εκείνα τα αναλλοίωτα από τον χρόνο στοιχεία, που εκπροσωπούν το αξιακό μοτίβο της Σαρακατσάνικης φυλής και μπολιάζουν με ομορφιά τον τόπο μας.
Κατ’ αρχάς, θα αναφέρω τη μοναδική προσήλωσή τους στην περιφρούρηση της συνείδησης της ελληνικότητάς τους. Στην υπερηφάνεια για την μακραίωνη καταγωγή τους, που τη διαφύλαξαν ακέραιη, παρά τις δυσχέρειες των διαρκών μετακινήσεων και μετεγκαταστάσεών τους σε διαφορετικούς τόπους.
Ελεύθεροι και αδάμαστοι, όπως μαρτυρά και μια εκδοχή της ετυμολογίας της επονομασίας τους: Από το «Κατσιάν, που είναι ο φυγάς, ο ανυπότακτος» και το «σεράι, που είναι η κατοικία, το σπίτι». Αλλά, πάντα με την αίσθηση του τόπου, της ελληνικής προέλευσής τους.
Δεύτερο, κυρίαρχο χαρακτηριστικό της κουλτούρας των Σαρακατσάνων, είναι η ξεχωριστή σχέση τους με τη θρησκευτικότητα. Χριστιανοί ορθόδοξοι, που διατήρησαν αλώβητη την πίστη τους, την περιφρούρησαν και την συνάρτησαν με έθιμα και πολιτιστικές παραδόσεις. Να αναφέρω ενδεικτικά τον εορτασμό του Αι -Γιάννη του Πρόδρομου, στις 24 Ιουνίου, που γιορτάζεται στην περιοχή μας σε συνδυασμό με την αναπαράσταση του εθίμου του Κλήδονα.
Είναι πραγματικά συγκινητικό και ταυτόχρονα βαρύνουσας σημασίας να διασώζει ένας λαός τα ήθη και τα έθιμά του στο πέρασμα των αιώνων. Σε μια εποχή, που υπαγορεύει την ισοπέδωση, την ομοιομορφία και την υποταγή στον πολιτισμό της παγκοσμιοποίησης, οι Σαρακατσάνοι αντέχουν. Κρατάνε ως πολύτιμη παρακαταθήκη τις ιδιαίτερες παραδόσεις τους και διαποτίζουν μ’ αυτές την καθημερινότητά τους. Απόδειξη περίτρανη των όσων ισχυρίζομαι είναι- για παράδειγμα- οι γάμοι των Σαρακατσάνων σήμερα.
Κάθε φορά που βλέπω ν’ ανοίγει ένα σύγχρονο γαμήλιο γλέντι με τον Φλάμπουρα,  το Σαρακατσάνικο λάβαρο, που’ χει  την απεικόνιση της ελληνικής σημαίας και στην κορυφή του τον Σταυρό, αντιλαμβάνομαι πόσο απλά και μαγικά μπορούν να διατηρήσουν οι άνθρωποι τη συνείδηση του ανήκειν σ’ ένα πολιτιστικό σύνολο, σε μια πατρίδα, σε μια θρησκεία.
Εν τέλει, δηλαδή, πόσο όμορφα και αβίαστα μπορούν οι αρχέγονες αξίες και αναφορές να κληροδοτηθούν στις νεότερες γενιές και να γίνουν αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης ζωής.
Μια κοινωνία αντιστέκεται στην ισοπέδωσή της, μόνο όταν χρησιμοποιεί το παρελθόν της ως ζωντανό και δημιουργικό παρόν. Οι Σαρακατσάνοι κράτησαν- εκτός των άλλων- ακέραιους και τους συνεκτικούς δεσμούς της ομάδας τους. Κι αυτοί δεν είναι άλλοι από την πειθαρχία, τον σεβασμό στους μεγαλύτερους, την απεριόριστη εκτίμηση στα έθιμα της φυλής.
Η ομαδικότητα, καθώς και η διατήρηση των στενών σχέσεων ανάμεσά τους, αποδεικνύουν ότι οι Σαρακατσάνοι μπορούν ακόμη να περιφρουρούν την ταυτότητά τους.
Η παραδοσιακή οικονομική και κοινωνική αυτάρκεια της Σαρακατσάνικης κοινωνίας, με την αυστηρή ιεράρχηση των Τσελιγκάτων, έδωσε τη θέση της στην ανάγκη των σύγχρονων Σαρακατσάνων για συνεχή πρόοδο και προκοπή.
Η παραδοσιακή παιδεία, με την διδασκαλία των παιδιών στα «δασκαλοκάλυβα», που αντικατόπτριζε την εκτίμηση των Σαρακατσάνων για τη μόρφωση, άφησε ως θεμελιώδη παρακαταθήκη την έφεση των νεότερων στην πνευματική καλλιέργεια. Κι αυτό, το αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο η σημερινή εκδήλωση.         
Μόνο αν αναλογιστείτε για λίγο, φίλες και φίλοι, τις συνθήκες ζωής των Σαρακατσάνων στο παρελθόν, θα μπορέσετε να κατανοήσετε την αξία που προσέδιδε η παραδοσιακή κοινωνική τους δομή στην παιδεία και την πνευματική πρόοδο. Νομάδες, με συνεχείς μετακινήσεις, χωρίς τόπο να ριζώσουν και παρ’ όλ’ αυτά είχαν ως κυρίαρχη μέριμνά τους την εξεύρεση δασκάλων για τα παιδιά τους.
Ο αρχηγός του κάθε τσελιγκάτου, ο τσέλιγκας, αναλάμβανε την υποχρέωση να βρει τον κατάλληλο δάσκαλο, ο οποίος διέμενε στο δασκαλοκάλυβο, που χρησιμοποιούνταν και ως σχολείο.
Αυτές οι αρχέγονες καταβολές  μάθησης κι αγάπης στα γράμματα κληροδοτήθηκαν ως θεμελιώδεις αντιλήψεις στους σύγχρονους. Γι’ αυτό τον λόγο θεωρώ ότι και ο δικός μας σύλλογος των Σαρακατσάνων επιλέγει εδώ και πολλά χρόνια να αναδείξει τη βράβευση των μαθητών του σε κορυφαία εκδήλωση της χρονιάς.
Για να τιμήσει τα παιδιά του και να υπενθυμίσει σ’ όλους μας ότι η πνευματική ανέλιξη ήταν πάντα ένα σημαντικό κομμάτι του αξιακού συστήματος αντιλήψεων των προγόνων τους.
            Πρόγονοι, που δε λησμονούσαν ποτέ τα σημεία αναφοράς της ανθρώπινης ύπαρξης σ’ αυτόν τον κόσμο. Τον σεβασμό και την αρμονική συμπόρευση με τη φύση, σε απόλυτη συνάρτηση με την καλλιέργεια του πνεύματος και της ψυχής.
            Άλλωστε, αυτό τους υπαγόρευε και η καταγωγή τους, όπως αποτυπώνεται στο γλωσσικό τους ιδίωμα. Οι γλωσσολόγοι θεωρούν ότι έχει διατηρήσει ακέραια στοιχεία της δωρικής διαλέκτου. Κάτι που μπορεί κανείς εύκολα να το κατανοήσει, αν παρατηρήσει τη λιτότητα και την παραστατικότητα της έκφρασής τους, καθώς και την αίσθηση του ρυθμού και του μέτρου που έχει ο λόγος τους.
            Μια παραδοσιακή κοινωνία, λοιπόν, που δεν έχασε το μέτρο των αξιών της στο πέρασμα του χρόνου. Που φύλαξε με μοναδικό τρόπο τις αντιλήψεις της, την αγάπη της στον Θεό και στην Πατρίδα, τη βαθειά εμπιστοσύνη της στα γράμματα και στις τέχνες. Που περιφρούρησε με τον ωραιότερο τρόπο την συνείδηση της κοινότητας, της συνεύρεσης, της ομαδικότητας.
 Με όχημά της τους πολιτιστικούς συλλόγους, τον χορό, την μουσική, την καταγραφή και αναβίωση ηθών κι εθίμων, μετέδωσε στις επόμενες γενιές την περηφάνια της ρίζας, τη συνειδητοποίηση της Σαρακατσάνικης καταγωγής.
Μπορεί η ζωή της περιπλάνησης να εγκαταλείφθηκε οριστικά από τους Σαρακατσάνους εδώ και δεκαετίες, η ανάγκη, όμως, της τήρησης των άγραφων νόμων της κοινότητας, πέρασε στα γονίδιά τους ως πολύτιμη παρακαταθήκη.
Φιλοπρόοδοι, εργατικοί, φιλήσυχοι, αξιοπρεπείς και αξιόπιστοι, είναι πάντα ένα σημαντικό τμήμα της νεοελληνικής κοινωνίας.
Σέβονται και αξιοποιούν στο έπακρο τη σοφία και τις γνώσεις των γεροντότερων, συναντιούνται πολιτιστικά σε ετήσια ανταμώματα και αναδεικνύουν με κάθε ευκαιρία τα έθιμα της μακραίωνης παράδοσής τους.
Κι εμείς εδώ στον τόπο μας έχουμε έναν εξαιρετικό σύλλογο. Που παρά τη δυσμενή οικονομική συγκυρία, παλεύει εναγώνια να διατηρήσει στο ακέραιο τη Σαρακατσάνικη κουλτούρα, να αναβιώσει έθιμα, να συντηρήσει το εξαιρετικό οίκημα που του έχει παραχωρηθεί ως στέγη από τον Δήμο Κομοτηνής.
Αισθάνομαι πραγματικά υπερήφανος ως Δήμαρχος αυτής της πόλης, γιατί τόσο ο Σύλλογός σας, όσο και η κοινότητα των Σαρακατσάνων, αποτελείτε  ζωντανά κομμάτια του πολιτιστικού μωσαϊκού του Δήμου μας. Κυρίως, όμως, γιατί εμπλουτίζετε με ήθος και πολιτιστική δράση την πνευματική ζωή της περιοχής μας.         
Ως Δημοτική Αρχή έχουμε περιορισμένες, πλέον, οικονομικές δυνατότητες να στηρίξουμε τους συλλόγους μας. Όσο, όμως, μας  το επιτρέπουν οι δυσκολίες της συγκυρίας, εμείς θα είμαστε δίπλα σας, αρωγοί και συμπαραστάτες στο επίπονο και κρίσιμης σημασίας έργο σας.
Σε μια εποχή που οι αξιακές μας αναφορές κλυδωνίζονται και η αγωνία της επιβίωσης παραμερίζει την ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου για πολιτιστική καλλιέργεια και επαγρύπνηση, οι Σύλλογοι του τόπου μας αποτελούν τα μοναδικά μας εχέγγυα. Εχέγγυα ανθρωπιάς, αλληλεγγύης, συνάθροισης και αλληλοϋποστήριξης.
Κλείνοντας, θα δανειστώ στίχους από ένα Σαρακατσάνικο τραγούδι, που το άκουσα από τη μοναδική φωνή του συμπολίτη μας, του Βασίλη του Σερμπέζη, με τίτλο «Ξεχάραξε».   
Και θα πω ότι ο μόνος τρόπος για να «ξεχαράξει» στην χώρα μας είναι να πιούμε «νερό…σ’ ένα ασημένιο τάσι». Στο ασημένιο τάσι της Παράδοσης, της ομορφιάς, της Ιστορίας.
Σας ευχαριστώ πολύ.

Δεν υπάρχουν σχόλια: